ถ้าถามว่าการดูแลผู้หญิงหลังคลอดมีอะไรบ้าง
…แน่นอนเลยว่า การอยู่ไฟ เป็นคำตอบแรกที่นึกออก แต่ทราบมั้ยคะว่า การดูแลสุขภาพของผู้หญิงหลังคลอดเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อนมากทีเดียว
การรัดหน้าท้อง ป้องกันมดลูกหย่อน ไม่ให้มดลูกได้รับความกระทบกระเทือนจากการเดิน การเคลื่อนไหวร่างกาย วิธีการรัดหน้าท้องของคนล้านนา จะใช้ผ้าขาวม้ารัดหน้าท้องเป็นการป้องกันไม่ให้มดลูกหย่อนคล้อยเมื่ออายุมากขึ้น ปัจจุบันสามารถนำสมุนไพรมาใช้ร่วมด้วยได้
การอาบน้ำสมุนไพร หลังคลอดบุตร ควรอาบน้ำต้มสมุนไพร เพื่อชำระล้างสิ่งสกปรก ขับสารพิษภายในร่างกาย ผิวพรรณเปล่งปลั่ง กระชับผิวพรรณที่เกิดจากการขยายตัวระหว่างตั้งครรภ์ ลดอาการผื่นคันที่เกิดขึ้นระหว่างการอยู่เดือน
สมุนไพรที่มักนำมาใช้ในการต้มอาบ ได้แก่ ใบเปล้าหลวง ใบหมากผู้หมากเมีย เป็นต้น มีสรรพคุณในการชำระล้าง ทำให้ผิวพรรณกระชับ แก้ผื่นคัน
เคยได้ยินว่าต้องกินแกงเลียงหรือกินหัวปลีจะทำให้แม่หลังคลอดมีน้ำนม
สำหรับแม่ที่น้ำนมน้อยเราจะใช้วิธี “การประคบกระตุ้นน้ำนม” เป็นการประคบกระตุ้นให้น้ำนมไหลดี ช่วยผ่อนคลายอาการคัดเต้านมของแม่ก๋ำเดือน
ทำได้โดยให้นำลูกประคบสมุนไพรพรมน้ำน้ำนึ่งให้อุ่น นำมาประคบบริเวณเต้านม หรือหากไม่ใช้ลูกประคบสามารถประคบร้อนได้โดยนำผ้าขนหนูไปนึ่งให้อุ่น นำมาประคบบริเวณหน้าอก หรือใช้ก้อนหินขนาดเหมาะมือเผาไฟแล้วใช้ผ้าห่อ นำมาประคบแทนก็ได้เช่นกัน
การนวดประคบยกมดลูก การนวดประคบจะช่วยทำให้เลือดของแม่ก๋ำเดือนไหลเวียนดี ผ่อนคลายความตึงเครียด หลังจากนวดประคบแล้วสามารถนวดยกมดลูกได้ทันที วิธีการคือหมอนวดจะค่อยๆ นวดคลึงมดลูกแล้วโกยมดลูกให้กลับเข้าสู่ที่เดิม หรือเข้าอู่นั่นเอง
การอบสมุนไพร เป็นการอบเพื่อให้แม่ก๋ำเดือนได้สูดดมน้ำมันหอมระเหยที่อยู่ในตัวยาสมุนไพรเข้าไปในร่างกาย ผ่านระบบทางเดินหายใจ จะทำให้แม่ก๋ำเดือนรู้สึกปลอดโปร่งโล่งสบาย ป้องกันหวัดและมีไข้
ทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง ขับเหงื่อ ขับน้ำคาวปลาที่ตกค้างด้วยความร้อนและสมุนไพร
นอกจากนี้ยังช่วยให้มดลูกเข้าอู่ได้เร็วขึ้น การไหลเวียนของโลหิตในร่างกายดีขึ้น
การเข้าเส้าเป็นขั้นตอนสุดท้ายของการดูแลแม่ก๋ำเดือน อาจจะไม่ค่อยคุ้นเคย แต่ด้วยภูมิปัญญาของคนโบราณแล้ว…สิ่งต่างๆ ที่เขียนในข้างต้นล้วนเป็นเรื่องที่ดีและมีประโยชน์
เราจะใช้ก้อนเส้าหรือก้อนอิฐที่ร้อน ให้แม่ก๋ำเดือนนั่งคร่อมอิฐ เพื่อให้ไอน้ำที่เกิดการหยดน้ำสมุนไพรลงไป ระเหยกระทบช่องคลอด เป็นวิธีการที่ดูแลช่องคลอดและมดลูกของแม่ก๋ำเดือนโดยตรง
การเข้าเส้าจะเป็นวิธีการนำความร้อนผ่านเช้าไปในช่องคลอดเพื่อช่วยกระชับช่องคลอด และมดลูก ช่วยแผลปากมดลูกแห้งเร็วขึ้น ด้วยความร้อน การเข้าเส้าจะทำ วันละ 1 ครั้งต่อเนื่อง 3 วัน หลังจากพักฟื้นแล้วในระยะหลังคลอด 25-30 วัน ทำหลังการอบสมุนไพรก็ได้
เห็นมั้ยว่าการที่ผู้หญิงอุ้มท้องคน 1 คน นานถึง 9 เดือน และต้องดูแลสุขภาพร่างกายของตัวเองและลูกในท้องด้วย
เมื่อคลอดลูกแล้ว ถึงเวลาที่คนเป็นแม่ต้องใส่ใจและดูแลสุขภาพของตัวเองด้วยเช่นกัน
คนในครอบครัวต้องไม่ละเลยคุณแม่ก่อนและหลังคลอดด้วยนะคะ
#มูลนิธิสุขภาพไทย #แม่ก๋ำเดือน #คนท้อง #สมุนไพรไทย #อยู่ไฟ #หมอตำแย #ภูมิปัญญาคนเหนือ
