คำประกาศเกียรติคุณ
หมอไทยดีเด่นแห่งชาติ พ.ศ. 2565
พ่อหมอเอียะ สายกระสุน
หมอพื้นบ้านจิตอาสารักษาคนไข้ถูกงูพิษกัดชายแดนพนมรัก
พ่อหมอเอียะ สายกระสุน เป็นคนบ้านทวารไพร ตำบลเมืองลีง อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ เป็นลูกคนที่ 4 ในจำนวนพี่น้องรวม 6 คน ของคุณพ่อคลิม คุณแม่คำ สายกระสุน เกิดเมื่อวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2493 ปัจจุบันอายุ 72 ปี จบประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านรุน อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์ ปัจจุบันเป็นอำเภอพนมดงรัก พ่อแม่มีอาชีพทำนา ไม่เคยมีโอกาสบวชเรียนเพราะต้องทำงานหนักช่วยพ่อแม่ทำนามาตลอด เคยเข้าไปทำงานรับจ้างในกรุงเทพฯ
ในชุมชนบ้านเกิด เป็นป่าดงรกชัฏ มีงูพิษ และสัตว์พิษชุกชุม เมื่อครั้งวัยรุ่นอายุ 17 ปี ออกไปหาปู หากบกับน้องสาว อายุ 12 ปี น้องสาวถูกงูพิษกัด รักษากันตามมีตามเกิด และเสียชีวิตหลังจากนั้น 7 วัน เป็นภาพจำที่เจ็บปวดฝังใจมายาวนาน เมื่ออายุได้ 21 ปี ทราบว่าลุงเขยซึ่งย้ายถิ่นฐานไปอยู่จังหวัดพิจิตร มีวิชารักษาคนถูกงูพิษกัด จึงบากบั่นขึ้นรถประจำทาง รอนแรมไป 3 วัน จึงได้พบลุงเขย และได้ฝากตัวเป็นศิษย์ จากนั้นลุงเขยได้ย้ายกลับมาภูมิลำเนา ทำให้พ่อหมอเอียะได้มีโอกาสเรียนรู้วิชาอย่างต่อเนื่อง จนมีโอกาสรักษาคนไข้รายแรกซึ่งถูกงูเห่ากัด หมดสติ เข้าไปรักษาที่โรงพยาบาลสุรินทร์ 8 วัน ไม่ดีขึ้น ญาติขอพากลับ “ไปตายบ้าน” และขอให้พ่อหมอเอียะลองรักษาดู ปรากฏว่ารักษาจนฟื้นและหายเป็นปกติ คนไข้รายนี้คือ นายสรัญ ประพานศรี ปัจจุบันยังมีชีวิตอยู่ อายุได้ 75 ปี ทำให้พ่อหมอเอียะเป็นที่พึ่งของชาวบ้านสืบมา
จนกระทั่ง พ.ศ. 2531 นายแพทย์เอกชัย ปัญญาวัฒนานุกูล มาเป็นผู้อำนวยการโรงพยาบาลกาบเชิง จังหวัดสุรินทร์ ได้เห็นประจักษ์ถึงความรู้ความสามารถของพ่อหมอเอียะ ซึ่งได้ช่วยชีวิตคนถูกงูพิษกัดได้อย่างน่าอัศจรรย์ จึงได้เชิญพ่อหมอเอียะมาช่วยรักษาคนไข้ และศึกษาตำรับยาของพ่อหมอเอียะ เพื่อขยายผลต่อไป ทำให้พ่อหมอเอียะได้รับการยอมรับและได้รับเชิญไปให้บริการกว้างขวางขึ้น เช่น ที่โรงพยาบาลพนมดงรักเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ หน่วยเสนารักษ์ในศูนย์อพยพชายแดน ไทย-กัมพูชา
พ่อหมอเอียะไม่หวงความรู้ ทำให้ตำรับยาของพ่อหมอเอียะได้มีผู้นำไปใช้ประโยชน์ในหลายจังหวัด เช่น อุบลราชธานี ยโสธร ศรีสะเกษ ร้อยเอ็ด เลย สระแก้ว สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช และพ่อหมอเอียะได้มีโอกาสถ่ายทอดความรู้ทั้งในจังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดใกล้เคียงตลอดจนประเทศเพื่อนบ้าน คือ กัมพูชาด้วย
พ่อหมอเอียะได้รับรางวัลและประกาศเกียรติคุณมากมายกว่า 20 รายการ โดยได้รับขึ้นทะเบียนเป็นผู้ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนไทยประเภทเวชกรรมไทย ตั้งแต่ พ.ศ. 2553
คณะกรรมการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพแห่งชาติ ได้พิจารณาและมีมติเอกฉันท์คัดเลือกและประกาศเกียรติคุณพ่อหมอเอียะ สายกระสุน เป็นหมอไทยดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2565
