มะขามเป็นพืชคู่ครัวและมักจะอยู่ก้นครัวที่ใช้กันเป็นประจำ แต่จะอยู่ในรูปของ “มะขามเปียก”
สมัยก่อนในต่างจังหวัดแต่ละบ้านมีพื้นที่กว้างจะปลูกต้นมะขามไว้ให้ร่วมเงาและเก็บผลมาขายได้ทั้งมะขามดิบและมะขามแก่เอามาทำมะขามเปียก นอกจากนี้ยังมีความเชื่อเรื่องการปลูกต้นมะขามอีกด้วย
ตามตำราพรหมชาติฉบับหลวง ถือว่ามะขามเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่งที่ควรปลูกไว้ทางทิศตะวันตกหรือทิศประจิมของบ้าน เพื่อป้อง กันสิ่งไม่ดี ผีร้ายมิให้มากล้ำกลาย ยังช่วยป้องกันคดีความ ภูตผีปีศาจ
อีกทั้งต้นมะขามยังเป็นต้นไม้ที่มีชื่อเป็นมงคลนาม ถือกันเป็นเคล็ดว่าจะทำให้มีแต่คนเกรงขาม ทำให้ผู้อยู่อาศัยเป็นที่น่าเกรงขามต่อผู้อื่น และทำให้คนชื่นชอบ
มะขามมีชื่อชื่อสามัญ Tamarind มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปแล้วแต่กลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งมีภาษาเป็นของตนเอง
เช่น เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน เรียกว่า หมากแกง
กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน เรียกว่า มอดเล, ส่ามอเกล
กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี เรียกว่า ม่องโคล้ง
ชาวบน-นครราชสีมา เรียกว่า ตะลูบ
เขมร-สุรินทร์ เรียกว่า อำเปียล
มะขามมีประโยชน์มากมายทั้งนำมาประกอบอาหาร
ใบและยอดอ่อน นำไปใส่ต้มยำ ต้มส้ม ใส่อาหารเพิ่มความเปรี้ยวในอาหาร รสเปรี้ยวของมะขามจะไม่เปรี้ยวจี๊ดเหมือนมะนาว จะให้รสเปรี้ยวที่นุ่มนวลกว่า
ผลของมะขาม มีทั้งเปรี้ยวและหวานนำมารับประทานเป็นผลไม้ได้ชนิดหนึ่ง
มะขามอ่อนจิ้มกะปิกินเป็นของว่างยามบ่าย…นี่แหละทีเด็ดเลย
หรือทำน้ำพริกมะขามเมนูนี้ก็เด็ดมาก คลุกข้าวสวยร้อนๆ กินกับไข่ต้ม….กินข้าวจานเดียวไม่เคยอิ่มต้องเติมข้าวอีกเรื่อยๆ ก็เพราะน้ำพริกมะขาม
หรือนำมะขามเปียกมาใช้ขัดผิว ความเปรี้ยวของมะขามมีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ จะช่วยผลัดเซลล์ผิวของเราได้
และเม็ดนำมาคั่วกินเล่นได้ …ตอนเด็กๆ แอดมินชอบกินเม็ดมะขามคั่ว …คั่วกับเกลือนิดๆ เค็มๆ มันๆ
ส่วนลำต้นนิยมมาทำเขียง เพราะมีความแข็งแรง
นอกจากนี้มะขามยังมีสรรพคุณทางยาอีกด้วยนะ
ที่กินบ่อยๆ คือ นำมะขามมาทำเป็นยาระบาย
ใบมะขามมีรสเปรี้ยวฝาด ใช้เป็นยาแก้ไอ แก้โรคบิด ฟอกโลหิต ขับลมในลำไส้ รักษาหวัด ขับเหงื่อ เป็นยาถ่าย ยาระบาย แก้ตามัว หยอดตารักษาเยื่อตาอักเสบ, ใบอ่อน นำมาต้มเอาน้ำโกรกศีรษะแก้หวัด คัดจมูก
ผลหรือฝักดิบมีรสเปรี้ยว ช่วยฟอกเลือดและลดความอ้วน เป็นยาระบาย ช่วยลดอุณหภูมิในร่างกาย บรรเทาอาการไข้
เนื้อในฝัก รสเปรี้ยว เป็นยาระบาย แก้ท้องผูก ขับเสมหะ แก้ไอ กระหายน้ำ ฟอกโลหิตสตรีหลังคลอด
คนที่ธาตุอ่อน กินมะขามอ่อนหรือกินมะขามเป็นฝัก อาจจะจิ้มพริกเกลือก็ได้ แล้วดื่มน้ำตาม 1 แก้ว รอให้ลำไส้ประมวลผลไม่เกิน3 ชั่วโมง ….รับรองได้เลย เป็นยาระบายดีๆ นี่เอง
สำหรับคนที่ธาตุแข็ง…แอดมินไม่รับรองผลนะคะ
ตำรับยาของมะขาม
ยาถ่ายพยาธิและพยาธิเส้นด้าย นำเม็ดมะขามคั่วจนสุกแล้วนำไปแช่ในน้ำเย็นอย่างน้อย 4 ชั่วโมงใส่เกลือเล็กน้อยพอให้เค็มๆ มันๆ กินอย่างน้อย 20-30 เม็ด แนะนำให้กินตอนท้องว่าง ไม่ต้องอดอาหาร ไม่ต้องกินยาถ่ายตาม ใครที่มีพยาธิอยู่….ต้องออกมาเพราะตำรับยาสูตรนี้
มีการสกัดแป้งจากเม็ดมะขามชื่อ “Xyloglucans” มีสรรพคุณป้องกันมะเร็ง มีฤทธิ์ต้านการเป็นมะเร็ง สามารถละลายน้ำตาลในเลือดได้ เนื่องจากลดการดูดซึมน้ำตาลจากลำไส้ และลดไขมันในเลือดได้ด้วย
ปัจจุบันประเทศญี่ปุ่นนำแป้งจากเม็ดมะขามมาใช้ประโยชน์ทางด้านอุตสาหกรรมและทางด้านยา เช่น นำแป้งเม็ดมะขามมาผสมกับขมิ้นอัดเม็ดใช้เป็นอาหารเสริมสุขภาพ
บ้านใครมีต้นมะขามอย่าโค่นทิ้งนะคะ…มะขามมีประโยชน์ทั้งด้านกายภาพ นำมาประกอบอาหาร และสรรพคุณทางยา
#มูลนิธิสุขภาพไทย #สมุนไพรไทย #สมุนไพรในครัว #มะขามยาระบาย
#หมอพื้นบ้าน #สุขภาพชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ #สสส.
