เจ้าหน้าที่มูลนิธิสุขภาพไทยได้มีโอกาสไปพบเยี่ยมเยือนพี่น้องใน จ.ระยอง พบชาวบ้านหลายครอบครัวรู้จักตำรับยากินแก้ปวดเมื่อย ที่มีผู้สืบทอดบอกต่อและยังปรุงใช้ในชุมชน จ.ระยองมาโดยตลอด ซึ่งตำรับยานี้ใช้ 4 ชนิดคือ โคคลาน กำแพงเจ็ดชั้น ขันทองพยาบาท และเถาเอนอ่อน ตัวยาทั้ง 4 ที่คนรุ่นก่อนสืบทอดไว้ มีสรรพคุณที่ไปในทางที่ช่วยอาการปวดเมื่อยเนื้อตัวและข้อกระดูกได้ดี จึงขอนำมาบอกต่อและใช้ประโยชน์กันได้ในครัวเรือน
วีธีใช้
ใช้อย่างละ 1/2 กิโลกรัม วิธีการปรุงที่ได้รับการเปิดเผยคือ ให้ต้มตัวยาทั้งหมดกับน้ำรอบแรก เมื่อเดือดดีแล้ว ให้เทน้ำรอบแรกเก็บไว้ เทน้ำใหม่ต้มต่อรอบสอง แล้วเก็บน้ำไว้อีก จากนั้นทำการต้มรอบสาม แล้วเทน้ำยาเก็บไว้ นำน้ำยา 3 รอบมาผสมกัน แล้วแบ่งใส่ขวด เก็บไว้ในตู้เย็น เวลากินให้แบ่งมากินครั้งละ 1/2 แก้ว วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและเย็น
วิธีข้างต้นเป็นวิธีประยุกต์ที่ต้มคราวเดียวเก็บไว้กินประมาณ 1 สัปดาห์ จะได้ไม่ต้องตั้งไฟต้มบ่อยๆ แต่ก็พบว่าบางบ้านที่ยังยึดมั่นในวิธีดั้งเดิม เมื่อใส่สมุนไพร 4 ชนิด ต้มจนเดือดแล้ว ก็แบ่งกินตอนอุ่นๆ ครั้งละ 1/2 แก้วเช่นกัน แล้วตอนเย็นก็ตั้งไฟอุ่นยา กินอีกรอบตอนมื้อเย็น ยาที่อุ่นทุกวันแบบนี้ จะเติมน้ำต้มใหม่และจะกินต่อเนื่องสัก 3-5 วันต่อหม้อ
ไม่ว่าจะกินแบบไหนเท่าที่เก็บข้อมูล ชาวบ้านหลายรายก็ยังต้มยากินแบบนี้กันอยู่ และยืนยันว่ากินแล้วร่างกายคลายปวดเมื่อยได้ดี
ข้อมูลสมุนไพร
โคคลาน(Mallotus repandus(Willd.) Muell.Arg) เป็นไม้เถา มีผลการศึกษาว่ามีฤทธิ์ต้านการอักเสบของกล้ามเนื้อ ในทางตำรายาไทย เถาใช้แก้ปวดเมื่อย ปวดหลัง ปวดเอว เส้นตึง แก้กระษัย
กำแพงเจ็ดชั้น(Salacia chinensis L.) เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย มีสรรพคุณมาแต่โบราณใช้แก้ปวดเมื่อย แก้กษัยต่างๆ และยังใช้เป็นอาหารได้ เช่น ยอดอ่อน ใบอ่อน กินเป็นผักสด จิ้มน้ำพริกกินอร่อย
ขันทองพยาบาท(Suregada multiflorum (A.Juss.) Baill.) เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก แต่โบราณท่านใช้เนื้อไม้ ซึ่งมีรสเฝื่อนเมา นำมารักษาอาการพิษในกระดูก และยังมีการใช้แก้ไข้ปวดเมื่อยหรือที่เรียกว่า ไข้ประดง
เถาเอนอ่อน(Cryptolepis buchanani Roem.&Schult.) เป็นไม้เลื้อยพาดต้นไม้ มีสรรพคุณ คือ เถา นำมาต้มน้ำกินแก้เมื่อย ช่วยเส้นเอ็นหย่อน จิตใจชุ่มชื่น เป็นยาบำรุงเส้นเอ็นในร่างกายให้แข็งแรง แก้เส้นเอ็นพิการ ใบนำมาตำให้ละเอียด เป็นส่วนผสมทำลูกประคบ แก้เส้นเอ็นตึง แก้เมื่อยขบ ทำให้เส้นยืดหย่อนดี
