ข่าวที่ผ่านมาไม่นานมากนักว่าชาวสวนขนมะนาวมาเท เพราะราคาขายตกต่ำมาก ว่าตามข่าว 1 บาทซื้อได้ 100 ลูก ! ลองนึกดูว่าทั้งเกษตรกรและแม่ค้าตลาดสดเมื่อรับมาขายจะได้เงินพอคุ้มค่าใช้จ่ายหรือไม่ ชาวสวนบางรายยอมทิ้งมะนาวให้กองเน่าเสียดีกว่าต้องมาเสียค่ารถขนส่งที่แพงกว่าราคามะนาว เรื่องนี้น่าเห็นใจจริงๆ
บางรายใช้วิธีเร่งคั้นน้ำมะนาวสดๆ ใส่ขวดแล้วแช่แข็งเก็บไว้ขาย แต่ปริมาณน้ำมะนาวก็น่าจะมากมายมหาศาลเพราะผลผลิตในช่วง 1-2 เดือนนี้ยังออกลูกมาเรื่อย ๆ ถ้าพูดแบบฟันธงในการแก้ไขปัญหานี้ก็คือ ถ้าไม่ช่วยกันกินช่วยกันใช้ ก็ได้แต่ต้องทิ้งไปเท่านั้นเอง
มะนาวเป็นหนึ่งในพืชผักสวนครัวที่จำเป็นต่อการปรุงรสในอาหารไทย ข้อนี้ไม่มีใครเถียงแน่นอน อาหารประเภทยำเลิศรสขาดมะนาวไม่ได้แน่ ๆ แม้แต่ผัดไทยที่ฝรั่งชอบก็ต้องบีบมะนาวสักนิดแต่งรสให้อร่อยไป 5 ทวีปเลย แต่ทั้งหมดนี้ก็ใช้น้ำมะนาวไปไม่มากนัก ถ้ายังไม่หาทางนำมาใช้ประโยชน์
ลองดูแบบนี้ไหม 1-2 เดือนนี้ ตั้งแต่การประชุมคณะรัฐมนตรี สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ไปถึงการประชุมหน่วยงานทั้งรัฐเอกชน หรือประชุมชาวบ้านทุกหมู่บ้าน แทนที่จะเสิร์ฟน้ำชากาแฟ เปลี่ยนมาเป็นน้ำมะนาวคั้นผสมน้ำผึ้ง จัดเป็นเมนูเย็นใส่น้ำแข็งบด หรือน้ำมะนาวสดเจือน้ำสุกให้จางผสมน้ำผึ้งจิบไปประชุมไปได้รสชาติแน่ๆ หรือแม้แต่ร้านอาหาร จัดเมนูเครื่องดื่มทำโปรโมชั่น น้ำมะนาวน้ำผึ้งและโซดา ใครสั่งเมนูนี้ แถมมะนาวสดกลับไปอีกคนละลูก เชื่อว่าร้านค้าไม่ต้องควักทุนมากหรือกำไรจะหดหาย เพราะมะนาวถูกเหลือเกิน แต่โปรโมชั่นเช่นนี้ ได้ทั้งช่วยเกษตรกรและสร้างเสริมสุขภาพ ให้ผู้กินน้ำมะนาวด้วย
ประโยชน์ของมะนาวมีมากมาย แต่ขอบอกไว้ที่นี้ด้วยว่า ข้อมูลที่แชร์กันทางโลกโซเชียลมีเดียนั้นเป็นข้อมูลไม่ค่อยถูกต้อง เช่น อ้างว่าดื่มน้ำมะนาวผสมโซดาใช้ฆ่าเซลล์มะเร็ง ข้อมูลเหล่านี้ไม่ทราบว่าส่งต่อกันมาอย่างไร ซึ่งไม่เป็นความจริง และที่แชร์กันมากว่ากินมะนาวลดน้ำหนักตัว ซึ่งเท่าที่ตามข้อมูลการศึกษาวิจัยก็ยังไม่แน่ชัดมากนักว่ามาจากผลของอะไรแน่
ถ้าเรามองประโยชน์ชัดๆ ของมะนาว ที่ไม่ต้องไปรักษาโรคภัยที่สลับซับซ้อนทั้งหลาย แค่โรคและอาการที่สามารถดูแลตนเองได้ ประโยชน์จากมะนาวก็มีมากมาย ตั้งแต่ความรู้พื้นฐานว่ามะนาวเปี่ยมไปด้วยวิตามินซี และยังมีกรดซิตริกตามธรรมชาติ วิตามินซี ความเปรี้ยวและฤทธิ์ของกรดนี้มีส่วนช่วยให้อารมณ์แจ่มใส คลายเครียด และช่วยแก้ความอ่อนล้าอ่อนเพลีย เคยสังเกตไหม เวลาเหนื่อยๆ หรือต้องการความสดชื่น ถ้าได้ดื่มน้ำมะนาวเย็นๆ แล้วชื่นใจ ใครที่กำลังวิตกกังวล เครียด ให้น้ำมะนาวดีกว่า ไปปรับทุกข์กับสุรายาดอง
วิตามินซีนั้นยังช่วยบรรเทาอาการหวัด และขอบอกด้วยว่า กรดซิตริกที่มีในน้ำมะนาวนั้น กรดชนิดนี้มีสรรพคุณช่วยลดไข้ ลดอาการอักเสบได้ และกรดซิตริกในมะนาวยังมีความแปลกตรงที่ความเปรี้ยวของเขาแต่กลับมีฤทธิ์สมานได้ดีเหมือนสมุนไพรรสฝาดสมานด้วย จึงพอพูดทำนองว่ามะนาวรสเปรี้ยวแต่ก็มีฤทธิ์สมานนั่นเอง ซึ่งถ้ามองด้วยสายตาตามภูมิปัญญาแพทย์แผนไทย ก็เหมือนมะนาวเป็นข้อยกเว้นในเรื่องรสยาฝาดสมานด้วย
การมีรสเปรี้ยว มีวิตามินซีช่วยอาการหวัด และฤทธิ์สมานนี้ นำมาใช้ปรุงเป็นยาสมุนไพรที่ทุกครัวเรือนน่าจะเรียนรู้นำไปใช้ในการแก้อาการ ไอ เจ็บคอ และวิธีปรุงน้ำมะนาวจิบกินนั้นง่ายมาก ให้ใช้น้ำมะนาว 1 ส่วน น้ำสุก 1 ส่วน น้ำผึ้งหนึ่งส่วนหรือเป็นน้ำตาลอ้อยหรือน้ำเชื่อมก็ได้ แต่งเกลือนิดหน่อย ผสมให้เข้ากัน ใช้จิบบ่อยๆ ขอให้ใช้จิบอย่าดื่มรวดเดียวเพราะจะไม่ช่วยแก้อาการไอเจ็บคอ ขอแนะนำไว้สักนิดว่า น้ำสุกที่ผสมไม่ควรเป็นน้ำร้อนเพราะจะไปสลายวิตามินซี ในมะนาวออกไป
วิธีที่ง่ายที่สุดอีกวิธีในการช่วยแก้ ไอ เจ็บคอ หรือแก้เสียงแหบแห้ง คือ ตื่นนอนตอนเช้าให้ผ่ามะนาวครึ่งลูก จิ้มเกลือบีบลงคอ ทำวันละครั้งพอ ทุกเช้า
เปลือกมะนาวก็เป็นยา แม้ว่ามะนาวจะราคาถูกเปลือกมะนาวก็ไม่น่าจะทิ้งขว้าง เคยสังเกตส้มตำอีสานหรือไม่ นอกจากปรุงให้อร่อยต้องใส่เปลือกมะนาวลงไปด้วย เปลือกมะนาวยังมีประโยชน์ ดังความรู้ของคนโบราณที่สืบต่อมาว่าให้อมหรือเคี้ยวเปลือกมะนาวจะแก้เจ็บคอได้ แล้วก็มีการศึกษาของต่างชาติพบว่าเปลือกมะนาวมีสารจำพวกคล้าย ๆ สเตียรอยด์ธรรมชาติ ซึ่งออกฤทธิ์ลดการอักเสบ การอมและเคี้ยวมะนาวพร้อมเปลือกจึงได้สรรพคุณยาสมุนไพรนั่นเอง
มะนาวยังมีประโยชน์อื่น ๆ อีกมาก รวมถึงใช้เป็นยาภายนอก รักษาสิว บำรุงผิว ฯลฯ แต่อยากจะแนะนำตำรับยาตามภูมิปัญญาดั้งเดิมขนานหนึ่งว่า ยาอายุวัฒนะ ตำราให้นำมะนาว 50 ลูก(ล้างน้ำสะอาดแล้วผึ่งให้แห้ง) ผสมน้ำผึ้งลงไป 1 ขวดกลม แล้วใส่พริกไทยร่อนตำให้ละเอียดลงไป ½ แก้ว แช่หรือโบราณเรียกว่าดองน้ำผึ้งไว้อย่างน้อย 3 วัน(มากกว่านี้ได้) แล้วให้กินมะนาวดองน้ำผึ้งผสมพริกไทยนี้วันละ 1ลูก(กินน้ำผึ้งด้วยก็ได้) ถือว่าเป็นยาบำรุงร่างกายตำรับหนึ่งที่ทำง่าย และน่าทำช่วงมะนาวราคาถูกเช่นนี้
มะนาวเป็นทั้งอาหารและยาสมุนไพรที่ใกล้ตัว ราคาถูก แต่ถ้าได้พลังผู้บริโภคมาช่วยใช้กันมาก ๆ ก็ช่วยชาวสวนและเศรษฐกิจฐานรากของสังคมไทยด้วย
