ผลไม้ที่ตอนนี้อาจจะหายาก เช่น มะเฟือง น้อยหน่า ฝรั่งขี้นก
จำได้ว่า ผลไม้ 3 ชนิดนี้ แทบจะเป็นผลไม้ประจำบ้าน ปลูกแบบทิ้งๆ ขว้างๆ ไม่ค่อยได้ดูแลและใส่ปุ๋ย
ตอนนี้ ฝรั่งขี้นก เป็นผลไม้ที่นิยมปลูก กินผลและกินน้ำ
ภาษาเหนือเรียกว่า “บ่ะมั่นขี้นก” “บ่ะมั่น” หรือ “ฝรั่งขี้นก” เนื้อในเวลาสุกสีชมพูสดสวย ผลไม้ชั้นดีประจำบ้านคนล้านนา มีวิตามินซีสูง แก้ลักปิดลักเปิด ใบต้มกินแก้ท้องเลียท้องร่วง ใบใช้เคี้ยวกลบกลิ่นเหล้า
มีสรรพคุณทางยา รากมีรสฝาดเฝื่อน ช่วยให้น้ำเหลืองแห้ง แก้น้ำเหลืองเสีย ทั้งต้น มีรสฝาดเย็น ตำพอกดูดหนองและน้ำเหลืองเสีย ถอนพิษบาดแผล ใบมีรสฝาดเคี้ยวดับกลิ่นปาก ดับกลิ่นต่างๆ ยอดอ่อนปิ้งไฟชงน้ำดื่ม แก้บิดปวดเบ่ง แก้ท้องร่วง แก้เสมหะพิการ ผล/ผลอ่อน แก้ท้องเสีย ผลสุก ช่วยระบายท้อง ดับกลิ่นใช้งานบนหีบศพจะช่วยดูดกลิ่น
ตอนนี้ ปลูกฝรั่งขี้นกเป็นอาชีพหลักสร้างรายได้ไม่น้อยเลยทีเดียว
มะเฟือง “ มะเฟืองป้องกันไม่ให้เป็นนิ่ว ไม่ได้กิน เกินลอดต้นก็ยังดี” คำบอกเล่าติดปากคนเหนือเกี่ยวกับต้นมะเฟือง คนเหนือมักปลูกมะเฟืองไว้ใกล้บ้านเป็นผลไม้ประจำบ้าน นอกจากกินเป็นผลไม้แล้ว ยังนิยมนำมาตำ คล้ายตำมะละกอ ปีหนึ่งต้องกิน 1 ครั้ง ป้องกันการเป็นนิ่ว
มะเฟืองเป็นผลไม้อีกชนิดที่แอดมินชอบกินมาก หั่นทางขวางจะเป็นรูปดาวจิ้มเกลือ…เปรี้ยวๆ เค็มๆ นี่แหละคือที่สุดแล้ว
มีสรรพคุณทางยา ใบ รสจืดเย็น ต้มดื่มดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษ ไข้หวัดน้อย ไข้หวัดใหญ่ ขับปัสสาวะ บดทาหรือพอก แก้เม็ดผดคัน บวม แผลมีหนอง ห้ามเลือด แก้ปวด ถอนพิษแมงมุม แก้พิษงู ดอก รสจืดเย็น ต้มดื่ม แก้ไข้หนาวๆ ร้อนๆ ขับพยาธิ ถอนพิษเฮโรอิน ผล รสเปรี้ยวหนาวเย็น รับประทานแก้ไอ แก้ไข้ ระงับความร้อน ถอนพิษผิดสำแดง แก้ คอแห้ง แก้กระหายน้ำ แก้อาเจียน แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้บิด ขับน้ำลาย ลดการอักเสบ บวม แก้อาเจียนเป็นโลหิต รับประทานมากขับระดูก ทำให้แท้ง ต้มดื่มขับเสมหะ ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว คั้นเอาน้ำจากผลรับประทานแก้ไข้ แก้เมา ผสมสารส้มดื่มขับนิ่ว แก้หนองใน เมล็ด รสขมเย็น บดชงน้ำรับประทาน แก้ปวด ทำให้นอนหลับ ทำให้อาเจียน ขับระดู แก้ปวดท้อง แก้ดีซ่าน เปลือกต้น รสฝาดเมา แก้ไข้ท้องเสีย ดับพิษแผลปวดแสบปวดร้อน ราก รสหวานเย็น ต้มดื่มแก้ปวดศีรษะ ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้ปวดแสบกระเพาะ อาการ จุกแน่นอก
ทับทิม คนเหนือเรียกว่า “ม่ะก้อ” คนเหนือปลูกไว้ใกล้บ้าน ใช้รากฝนกินแก้บิด ท้องร่วง ผลกินเป็นผลไม้ เป็นไม้มงคลที่นิยมปลูกไว้หน้าบ้าน
มีสรรพคุณทางยา เปลือกผลแก่ ตากแห้งรักษาอาการท้องร่วง ฝนกับน้ำให้ข้น กินวันละ 1-2 ครั้ง หรือฝนใส่น้ำทาแก้น้ำกัดเท้า น้ำทับทิม (จากเนื้อหุ้มเมล็ด) ใช้ลดความดันโลหิต ใช้ร่วมกับบัวบก ลดภาวะโรงเหงือก
“บ่ะน้อแน้” หรือ “น้อยหน่า” ผลไม้ตามฤดูกาล เวลาเด็กๆ เป็นเหา ผู้ใหญ่มักนำใบบ่ะน้อแน้มาตำหมักผมให้เด็กๆ กำจัดเหาดีนัก…ตอนเด็กๆ มีโอกาสใช้ใบน้อยหน่าบ่อยๆ เชื่อว่าหลายคนคงมีประสบการณ์ร่วมเหมือนกับแอดมิน
มีสรรพคุณทางยา ใบสด มีรสเฝื่อนเมา บดพอกแก้ฟกบวม ฆ่าพยาธิผิวหนัง แก้กลากเกลื้อน ฆ่าเหาเปลือกผลดิบ มีรสเฝื่อนเมา ฝนกับสุราทาแผล แก้งูกัด เมล็ด มีราเมามัน ตำผสมกับน้ำมันมะพร้าวทาฆ่าพยาธิผิวหนัง ฆ่าหิด ฆ่าเหา เปลือกต้น มีรสฝาดเฝื่อน สมานบาดแผล ราก มีรสเฝื่อน ระบายอุจาระธาตุ
นี่แหละค่ะ ผลไม้ที่คนโบราณมักจะปลูกไว้ข้างบ้าน เราเชื่อว่าคนโบราณคิดจะทำอะไรต้องมีเหตุผล ….
#มูลนิธิสุขภาพไทย #ผักพื้นบ้าน #รั้วกินได้ #สมุนไพรไทย #ภูมิปัญญาคนเหนือ
