ข่า ตะไคร้
เวลาบอกว่า ให้ปลูกผักสวนครัวไว้กินบ้าง…หลายคนมักจะทำหน้าประหนึ่งว่าต้องกินยาขม หมายถึง…ไม่อยากปลูก ปลูกผักมันยาก เคยปลูกแล้วตาย มันไม่ขึ้น รู้สึกท้อแท้
ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกแบบไหน แอดมินเข้าใจมากๆ เพราะว่า เป็นคนมือร้อนปลูกอะไรไม่ค่อยขึ้น
จนกระทั่งวันหนึ่ง…กะละมังที่เอาไว้ใส่เศษอาหารเศษผัก มีต้นอ่อนแทงยอดขึ้นมาหลายต้น มีทั้งที่ขึ้นมาจากเม็ดและขึ้นมาจากหัว ไม่แน่ใจว่าเป็นกระชาย ข่า หรือขิง เศษผักและเม็ดผลไม้ทุกชนิดทิ้งลงกะละมังทั้งหมด
วันที่ยืนดูบรรดาต้นอ่อนแย่งกันขึ้น…ทำให้รู้ว่า การปลูกผักไม่ได้ยากเลย เพียงแค่เราต้องทำให้ถูกวิธี
ด้วยความอยากรู้ว่าต้นอ่อนเหล่านั้นมีต้นอะไรบ้าง….ต้นอ่อนอโวคาโด 3 ต้น เงาะ 1 ต้น ข่า 1 และกระชาย และมะเขือเปราะ 1 ต้น
นี่ขนาดไม่ได้ตั้งใจปลูกผักยังได้ขนาดนี้ …..
อยากจะบอกว่า ลองปลูกผักดูนะคะ …ง่ายมากๆ
ข่า สมุนไพรคู่บ้านที่เราใช้มันบ่อยๆ ต้มยำนี่ต้องมี ขาดไม่ได้ เป็นสมุนไพรฤทธิ์ร้อนช่วยขับลม ลดอาการผื่นคัน ลมพิษ คนเหนือจะใช้ข่าตำสดผสมเหล้าขาวทาบริเวณที่คัน หายคันดีนัก
คนเหนือปลูกตะไคร้ไว้รอบบ้าน สำหรับเป็นเครื่องแกง มีฤทธิ์เย็นช่วยขับลม ขับปัสสาวะ ตะไคร้มีสรรพคุณทางยา เหง้า มีรสหอมปร่า แก้กระษัย แก้เบื่ออาหาร บำรุงไฟธาตุ ขับลมในลำไส้ แก้ขัดปัสสาวะ แก้ปัสสาวะผิดปรกติ แก้นิ่ว ต้น มีรสหอมปร่า ขับลม แก้โรคทางเดินปัสสาวะ แก้นิ่ว ดับกลิ่นคาว เจริญอาหาร ใบ มีรสหอมปร่า แก้ไข้ ลดความดันโลหิต ทั้งต้น มีรสหอมปร่า แก้ปวดท้อง หืด ขับปัสสาวะ ขับเหงื่อ บำรุงธาตุ
ส้มป่อย สมุนไพรสำคัญ คนเหนือปลูกไว้ในบ้านยอดส้มป่อยนำมาใส่แกง ใส่ต้มปลา เพิ่มรสชาติเปรี้ยวอ่อนๆ นอกจากปลูกไว้สำหรับเป็นอาหารแล้ว ยังเป็นพืชมงคล ใช้ประกอบพิธีกรรม ลูกส้มป่อยทำเป็นน้ำส้มป่อย ใช้อาบน้ำ ดำหัว ไล่สิ่งเลวร้ายออกไปจากคน จากบ้านเรือน ลูกใช้มัดกับสายสิญจน์ ป้องกันสิ่งชั่วร้าย สรรคุณที่สำคัญทางยาของส้มป่อย คือ รสเปรี้ยวช่วยชะล้างไม่ให้ไขมันเกาะผนังลำไส้ คนเหนือใช้ส้มป่อยแช่น้ำตบหัวเวลาชัก หรือไข้ขึ้น
สรรพคุณทางยา ใบ มีรสเปรี้ยวฝาดเล็กน้อย ต้มน้ำดื่มขับเสมหะ ขับระดูขาว แก้บิด แก้โรคตา ตำประคบให้เส้นเอ็นอ่อน ดอก มีระเปรี้ยวฝาดมัน แก้เส้นเอ็นที่พิการให้สมบูรณ์ ฝักมีรสเปรี้ยว ต้มหรือบดรับประทาน เป็นยาถ่าย ขับเสมหะ แก้ไอ แก้ไข้จับสั่น ทำให้อาเจียน แก้น้ำลายเหนียว ต้มเอาน้ำสระผมแก้รังแค ตำพอกหรือชุบสำลีบิดแผล แก้โรคผิวหนัง เปลือกฝักมีรสขมเปรี้ยวเผ็ดปร่า เจริญอาหาร กัดเสมหะ แก้ไอ แก้ซางเด็ก เมล็ดคั่ว บดละเอียด ใช้เป่าจมูก ทำให้จาม ต้น มรรสเปรี้ยวฝาด แก้น้ำตาพิการ รากมีรสขม แก้ไข้
ปูเลย หรือไพล พืชหัวสำหรับแม่ก๋ำเดือนหรืแม่หลังคลอด ต้มดื่มขับลม ลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ แน่นท้อง นอกจากนี้ปูเลยยังใช้เข้ายาหลายตำรับของหมอเมืองล้านนา มีสรรพคุณทางยา ใบ รสขื่นเอียน แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้ปวดเมื่อย ดอก รสขื่น แก้ช้ำใน กระจายเลือดที่เป็นลิ่มเป็นก้อน กระจายโลหิต ทำลายเลือดเสีย ขับระดู รสฝาดขื่นเอียน แก้อุจาระพิการ แก้ธาตุพิการ ราก รสขื่นเอียนแก้เลือดกำเดาออกทางปากทางจมูก แก้อาเจียนเป็นโลหิตเหง้า รสฝาดขื่นเอียน ขับระดู แก้เหน็บชา แก้ปวดท้อง แก้บิดมูกเลือด ขับลม แก้ท้องเสีย แก้ลำไส้อักเสบ ขับเลือดร้าย แก้มุตกิดระดูขาว แก้อาเจียน แก้ปวดฟัน แก้อาเจียนเป็นโลหิต แก้เด็กเป็นไข้สูงตัวลั่นตาเหลือก แก้เคล็ดขัดยอก ข้อเท้าแพลง แก้โรคผิวหนัง แก้ฝี ทาเคลือบแผลป้องกันการติดเชื้อ ดูดหนอง สมานแผล แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เป็นยาชาเฉพาะที่
นอกจากจะเอามาทำกับข้าวได้แล้ว ยังมีสรรพคุณทางยาอีกด้วย
เมื่อเราอยู่ในเมืองหรือมีทางเลือก เรามักจะเลือกใช้ยาแผนปัจจุบันมากกว่ายาสมุนไพร
ไม่เป็นไรค่ะ…ใครถนัดแบบไหนก็ใช้อย่างนั้น
โพสต์หน้า เรามาดูกันว่า ผลไม้ที่มีสรรพคุณทางยามีอะไรบ้าง
มูลนิธิสุขภาพไทย #ผักพื้นบ้าน #รั้วกินได้ #สมุนไพรไทย #ภูมิปัญญาคนเหนือ
