นวดไทยได้ขึ้นทะเบียนรับรองจาก UNESCO เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม Intangible Cultural Heritage
คลิกอ่านรายละเอียด ..https://ich.unesco.org/en/RL/nuad-thai-traditional-thai-massage-01384
วีดีโอที่นำเสนอในเวทีการประชุมยูเนสโก
บรรยากาศการพิจารณานวดไทยในที่ประชุมยูเนสโกเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2562 ณ สาธารณรัฐโคลัมเบีย
นวดไทย มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมวลมนุษยชาติ
“นวดไทย ขึ้นทะเบียนกับยูเนสโกแล้ว ไม่ใช่ของคนไทยแล้วใช่ไหม ?”
“ต่อไปเราจะเรียนนวด ต้องไปขออนุญาตยูเนสโกหรือ ?”
“คนไทยได้อะไร หรือเราสูญเสียความเป็นเจ้าของไปแล้วใช่ไหม ?”
มีคนจำนวนหนึ่งตั้งคำถามตั้งแต่ก่อนที่ประเทศไทยจะเสนอ นวดไทย ให้เป็นรายการของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม หรือ มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ หรือฝรั่งเรียก intangible cultural heritage แล้ว
จนเมื่อวันที่ 12 เดือน12 ปี 2562 ที่ผ่านมา ที่ประชุมคณะกรรมการร่วมระหว่างรัฐบาลตามภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ของยูเนสโก ครั้งที่ 14 ณ กรุงโบโกตา สาธารณรัฐโคลอมเบีย ได้มีมติรับรองและประกาศให้นวดไทย (NUAD THAI) ขึ้นทะเบียนในรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ Representative List of The Intangible Cultural Heritage ก็ยังมีคนจำนวนหนึ่งสงสัย จึงขอเล่าให้ฟังโดยย่อและสื่อสารทำความเข้าใจเรื่องนี้ให้ถูกต้องด้วย
เริ่มด้วยในปี 2559 กระทรวงวัฒนธรรมได้ประสานงานให้ เครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคม เช่น สมาคมเครือข่ายการแพทย์พื้นบ้านและสุขภาพวิถีไท มูลนิธิสาธารณสุขกับการพัฒนา สมาพันธ์แพทย์แผนไทยแห่งประเทศไทย ร่วมถึงมูลนิธิสุขภาพไทย ช่วยทำหน้าที่วิชาการจัดทำข้อมูลเพื่อเสนอต่อยูเนสโก แม้ว่าเป็นการเสนอในนามประเทศไทย แต่ยูเนสโกไม่ได้คาดหวังให้หน่วยงานรัฐเป็นเจ้าของมรดกนี้ ซึ่งตามที่ประเทศไทยได้ลงนามในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ พ.ศ. 2546 นิยามความหมาย คำว่า “มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้” อธิบายไว้ว่า
“มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้” หมายถึง การปฏิบัติ การเป็นตัวแทน การแสดงออก ความรู้ ทักษะ ตลอดจนเครื่องมือ วัตถุ สิ่งประดิษฐ์ และพื้นที่ทางวัฒนธรรมอันเป็นผลจากสิ่งเหล่านั้น ซึ่งชุมชน กลุ่มชน และในบางกรณีปัจเจกบุคคลยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมของตน
มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้นี้ซึ่งถ่ายทอดจากคนรุ่นหนึ่งไปยังคนอีกรุ่นหนึ่งเป็นสิ่งซึ่งชุมชนและกลุ่มชนสร้างขึ้นใหม่อย่างสม่ำเสมอเพื่อตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมของตน เป็นปฏิสัมพันธ์ของพวกเขาที่มีต่อธรรมชาติและประวัติศาสตร์ของตน และทำให้คนเหล่านั้นเกิดความรู้สึกมีอัตลักษณ์และความต่อเนื่อง ดังนั้นจึงก่อให้เกิดความเคารพต่อความหลากหลายทางวัฒนธรรมและการคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ เพื่อให้เป็นไปตามจุดประสงค์ของอนุสัญญาฉบับนี้ จะมีการพิจารณาเฉพาะมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้เท่าที่สอดคล้องกับบทบัญญัติที่มีอยู่ด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศเท่านั้น รวมทั้งข้อกำหนดให้มีการเคารพซึ่งกันและกันระหว่างชุมชนทั้งหลาย กลุ่มชน และปัจเจกบุคคล และต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
เหตุนี้ ทางกระทรวงวัฒนธรรมซึ่งเข้าใจเรื่องภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมอย่างดีเยี่ยม จึงเริ่มจากพื้นที่ทางวัฒนธรรมที่มาจากชุมชน กลุ่มชน และปัจเจกบุคคลที่สืบสานต่อยอดการนวดไทยมาตั้งแต่โบราณกาล ซึ่งทางยูเนสโกให้ความสำคัญต่อสิ่งนี้เป็นที่สุด
คณะวิชาการชุดหนึ่งซุ่มทำงานอย่างเข้มข้นอยู่ 2 ปี และได้รับความร่วมมือจากเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับการนวดไทยจำนวนมาก ซึ่งจุดนี้สำคัญมากในการแสดงหลักฐานให้ยูเนสโกยอมรับ เพราะการจะเป็นตัวแทนของประเทศใดได้ จะต้องได้รับความยินยอมพร้อมใจกันของผู้ที่เกี่ยวข้องจำนวนมากในประเทศนั้น ๆ ไม่ได้หมายถึงกระทรวง กรม กองใดในหน่วยงานรัฐยินยอมแล้วยูเนสโกจะโอเคด้วย แต่หน่วยงานรัฐคือส่วนหนึ่งของตัวแทนประเทศ ดูภาพใบแสดงความยินยอม (Certificate of Consent) ตัวอย่าง 2 ใบ ได้แก่ โรงเรียนนวดแผนโบราณวัดเชตวัน หรือนวดวัดโพธิ์ที่ทั่วโลกรู้จัก และสมาคมส่งเสริมการนวดแผนไทยคนตาบอด ซึ่งแสดงให้โลกประจักษ์ว่าการนวดไทย มรดกภูมิปัญญาของไทยนั้น เป็นศาสตร์และศิลป์ที่สืบต่อไปยังผู้พิการทางการเห็น เขาคือตัวแทนหรือเป็นส่วนหนึ่งในมรดกทางภูมิปัญญานี้ด้วยเช่นกัน ซึ่งแสดงหลักฐานให้ยูเนสโกประจักษ์ด้วย
การได้รับรองให้นวดไทยเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ คนไทยและผู้เกี่ยวข้องยินดีปรีดาเหมือนได้รับของขวัญส่งท้ายปีเก่ารับปีใหม่นั้น ขอให้เข้าใจด้วยว่าทางยูเนสโกให้ประเทศไทยต้องมีบทบาทหน้าที่สำคัญ ดังนี้ด้วย 1) ช่วยกันสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมนี้ไว้ 2) จะต้องให้หลักประกันว่าจะความเคารพมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน กลุ่มชน และปัจเจกบุคคลที่เกี่ยวข้องไว้อย่างดีด้วย 3) จะต้องช่วยกันเพิ่มความตระหนักเกี่ยวกับนวดไทยไม่ให้ถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด ๆ ตั้งแต่ระดับท้องถิ่น ระดับชาติ และระดับนานาชาติ เพื่อให้เกิดความชื่นชมนวดไทยในฐานะมรดกทางวัฒนธรรมที่ดีงาม และ 4) เป็นโอกาสที่จะสร้างความร่วมมือ หรือความช่วยเหลือระหว่างประเทศเกี่ยวกับการส่งเสริมพัฒนานวดไทย
คำถามที่หลายคนสงสัยน่าจะคลายได้ นวดไทยคือมรดกภูมิปัญญาของคนไทย แต่เป็นมรดกของโลกหรือของมวลมนุษยชาติที่เราจะมาร่วมชื่นชมและช่วยปกป้องไว้ ไม่ใช่กลายเป็นสมบัติของยูเนสโก หลังจากดีใจกันทั่วหน้า นวดไทยไปยูเนสโกแล้ว ภารกิจที่ทั้งรัฐและภาคประสังคมมีงานรออยู่อีกมาก ที่จะสงวนรักษาและส่งเสริมพัฒนาให้นวดไทยช่วยเหลือเกื้อกูลมวลมนุษยชาติด้วย
ยังมีเรื่องอยากเล่าที่ใครบางคนอ้างข้อมูลคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับนวดไทย นวดแขก นวดจีน จะมาขยายความฉบับหน้าส่งท้ายปีกุน นะ
