ธยานิษฐ์ จารุกิจจรูญ หรือ น้ำ เป็นผู้หญิงที่เกิดมาในครอบครัวใหญ่ที่มีสมาชิกนับสิบชีวิต วัยเด็กของเธอและพี่น้องต้องช่วยกันทำงาน หน้าที่ของพวกพี่คือการดูแลน้องรุ่นเล็กกว่า พ่อและแม่ต้องก่อร่างสร้างตัวจึงทำงานหนักขยันและอดออม อันก็เป็นแบบแผนปฏิบัติของสังคมไทยในสมัยนั้น ชีวิตการทำงาน น้ำมีประสบการณ์ทำงานทั้งการชักชวนคนมาลงทุนในสินค้าโภคภัณฑ์ การเป็นพนักงานขายในห้างสรรพสินค้า ประสบความสำเร็จกับการทำงานกว่าสิบปีในองค์กรแห่งหนึ่ง ต่อมาหัวหน้าย้ายงานใหม่ในตำแหน่งที่สูงขึ้นและชวนเราไปทำงานด้วย
แต่ทุกอย่างก็ผิดคาด เพราะที่ใหม่เป็นองค์กรใหญ่ แผนกที่อยู่เต็มไปด้วยเรื่องผลประโยชน์ ด้วยสภาพการทำงานกดดันจึงทำอยู่ได้เพียงสองปี “ปีแรกที่ออกจากงานยัง ค้นหาตัวเองว่าจะไปทางไหนดีจนมาเห็นแม่ทำงานบ้านแล้วเริ่มบ่น จึงเห็นว่าเขาเหนื่อย เลยตัดสินใจอยู่บ้านดูแลแม่ เลิกดิ้นรนหางาน และเริ่มปรับใจว่าไม่ได้ทำงานบริษัทแล้วนะ แต่ต้องดูแลบ้าน ดูแลแม่ที่แก่แล้ว ดังนั้นเราจะต้องกินอยู่น้อยลง”
แม้จะมีภาระหน้าที่ดูแลบ้านแต่เธอก็พบว่า ยังมีเวลาว่างเหลืออีกมากหลังจากจัดการเรื่องที่บ้านตอนเช้าเสร็จ และหลังเที่ยงก็ใช้เวลาแบบไม่เป็นชิ้นเป็นอัน “อ่านเจอเรื่อง อาสาสมัครโครงการนี้ในมติชนสุดสัปดาห์ ก็บอกตนเองว่าจะทำ จึงไปปฐมนิเทศและทำมาเรื่อยๆ เดือนสิงหาคม ปี 2553 ครบ 2 ปีแล้ว เริ่มต้นจากโครงการระยะสั้น 4 เดือน เมื่อหมดระยะก็ทำต่ออีก 4 เดือน ต่อมาจึงตกลงใจทำโครงการระยะยาว”
เมื่อมาทำงานเป็นอาสาสมัครนี่เองจึงรู้สึกผ่อนคลาย หน้าตายิ้มแย้มแจ่มใส คงเป็นเพราะเด็กที่มีธรรมชาติของความเป็นเด็ก และสังคมอาสาสมัครที่มีอัธยาศัยดี ที่นี่จะคุยเรื่องธรรมะ เรื่องเด็ก เรื่องทำยังไงให้น้องๆ มีพัฒนาการที่ดีขึ้น บรรยากาศแบบนี้ทำให้เราคิดถึงเรื่องผลประโยชน์น้อยลง ไม่ต้องกลัวว่าพูดอะไรได้ พูดอะไรเสีย การพูดเรื่องของตนเองน้อยลง “คิดว่าจะทำไปเรื่อยๆ เพราะงานนี้ไม่เหมือนงานอาสาสมัครอย่างอื่น เช่น สร้างฝาย เขื่อน ที่จบแล้วก็จบเลย ที่นี่เราเห็นพัฒนาการของน้องตั้งแต่เริ่มรับเค้าจนถึงปัจจุบัน จึงเห็นว่ามีประโยชน์จริง และความต่อเนื่องนั้นสร้างความผูกพันเหมือนครอบครัวเดียวกัน ทั้งกับน้อง สังคมอาสาสมัคร แม้กระทั่งกับเจ้าหน้าที่”
น้ำได้ดูแลเด็ก 2 คน คนแรกเป็นเด็กผู้ชายผิวขาวได้เจอกันครึ่งปี จากนั้นน้องได้ครอบครัวบุญธรรมและเดินทางไปต่างประเทศ น้องคนปัจจุบันคือ เด็กชายวัย 4 ขวบ ซึ่งเป็นเด็กพิเศษที่มีพัฒนาการช้าเนื่องจากมีอาการเจ็บป่วยบ่อย เป็นระยะเวลานานตั้งแต่แรกเกิด น้ำได้เรียนรู้สัจธรรมเรื่องโอกาสในชีวิตของคนที่ไม่เท่าเทียมกัน ทำให้ชีวิตคนเราแตกต่างกัน อย่างน้องๆในสถานสงเคราะห์โอกาสในชีวิตก็แตกต่างกับเด็กบ้านทั่วไป ต่อเมื่อมีครอบครัวบุญธรรมโอกาสในชีวิตก็เปลี่ยนไปเป็นอีกแบบ จากคนที่มีอัตตาว่าทำงานได้ดีและเก่ง น้ำเรียนรู้ที่จะมีอัตตาน้อยลง เรียนรู้ที่จะเป็นคนอ่อนโยน เพราะคำพูดที่เคยแข็งและตรงไปตรงมาตามบุคลิก ไม่อาจใช้กับการดูแลเด็กได้ เมื่ออดทนมีความเพียรพยายามทำสิ่งที่ดีให้กับน้อง พยายามทำให้น้องรู้สึกอุ่นใจเมื่ออยู่กับน้ำ เขาจะแสดงตัวตนของตนเองออกมา อยากเล่นขี่ม้า(บนหลังน้ำ) ก็ได้ขี่ หรือแอบมาหลอก จ๊ะเอ๋ ข้างหลังน้ำ แต่ทุกสิ่งทุกอย่างก็มีขอบเขตถ้าบางสิ่งที่น้ำเห็นว่าเขาต้องมีระเบียบวินัยบ้างก็ต้องอธิบายเหตุผลให้น้องฟัง หรือถ้าเป็นเรื่องเกี่ยวกับความปลอดภัยก็ต้องขัดใจน้องบ้าง จนน้องที่แต่ก่อนดูเป็นเด็กที่ไม่ค่อยรู้เรื่อง เปลี่ยนเป็นเด็กที่สามารถตอบสนองได้ เข้าใจเหตุผลที่น้ำอธิบายให้ฟัง จนเพื่อนอาสาฯ กล่าวว่า “เค้าดูเก่งขึ้นเยอะนะ” ถือเป็นความภูมิใจอย่างหนึ่งในชีวิตของน้ำ
ทุกวันนี้น้ำสนใจเรื่องธรรมะ เพราะพบเห็นความแตกต่างของเด็กที่เลือกเกิดไม่ได้ เกิดความเชื่อในเรื่องของกรรมที่ทำให้คนแตกต่างกัน การที่เด็กแต่ละคนต้องมาอยู่ที่นี่ก็เพราะบุญกรรมที่ทำมา และเด็กบางคนได้ไปจากที่นี่ก็เพราะบุญกรรมที่ทำมาเช่นกัน จากคนที่ไม่เคยจริงจังเรื่องธรรมะกลายเป็นคนที่หนักแน่น และตั้งใจว่าจะทำทุกวันให้ดีที่สุด โดยไม่อยากให้ใครเดือดร้อน “การเป็นอาสาสมัครทำให้มีพลังในความตั้งใจ และต้องการทำความดีมากขึ้นเพราะเราเห็นเรื่องบาป บุญ เราควรทำความดีให้มากเข้าไว้ อยากทำความดีมากขึ้นเรื่อยๆ บางคนที่ยังไม่เคยสัมผัสกับงานจิตอาสาอาจไม่เข้าใจว่า เราได้อะไร ไม่เข้าใจความสุขหรือความพอใจอีกรูปแบบ” ทุกเหตุการณ์ของชีวิตที่เกิดขึ้นไม่ว่าดีหรือร้าย หากตั้งใจมองจะเห็นถึงทางแยกให้เราเป็นผู้เลือกเดิน ทุกการเลือก ทุกการกระทำ ย่อมนำมาซึ่งผลลัพธ์และเส้นทางใหม่ๆ ที่เราจะต้องเผชิญต่อไป
ชีวิตจึงเป็นสิ่งที่ถูกกำหนดไว้แล้ว หรือแท้จริงแล้วเราเองกำลังเป็นผู้กำหนดชีวิตด้วยการกระทำของเราเอง? คำถามนี้อาจไม่ต้องการคำตอบ แต่เป็นคำถามเพื่อให้เราเปิดใจซึมซึบสิ่งที่ “น้ำ” ได้ค้นพบในวันนี้
