จั่วหัวเรื่องมา…ก็สร้างความงุนงงให้กับคนอ่านก่อนเลย
“ข้อขะลำ” คืออะไร เป็นคำที่ไม่คุ้นเคยเลย
ถ้าเป็นFC ของแอดมิน จะคุ้นตากันมาบ้าง แอดมินเคยเขียน ข้อขะลำของผู้หญิงตั้งครรภ์
“ข้อขะลำ” เป็นภาษาอีสาน หมายถึงข้อห้ามต่างๆ
ขะลำที่เกี่ยวกับสุขภาพมีหลายด้าน เช่น ขะลำเกี่ยวกับโรค หมายถึง ถ้าเป็นโรคใดโรคหนึ่งจะกินของบางอย่างไม่ได้
หรือไม่ให้อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ต้องห้าม หรือข้อขะลำในการสร้างสิ่งแวดล้อมรอบบ้าน ถ้าไม่ปฏิบัติตามข้อขะลำจะทำให้ไม่สบายได้
ข้อขะลำหรือข้อห้ามต่างๆ ที่เกิดขึ้นแอดมินคิดว่าล้วนมาจากความเป็นเหตุเป็นผล คือทุกสิ่งอย่างต้องมีคำอธิบาย มีเหตุผล
เพียงแต่คนสมัยก่อนอาจจะไม่อธิบายหรือบอกแล้วแต่ไม่ได้ส่งต่อความรู้นั้นๆ มาถึงเรา
แอดมินมีตัวอย่าง “ข้อขะลำ” ที่เกี่ยวกับสุขภาพ
ผู้หญิงที่คลอดลูกใหม่ๆ ห้ามกินข้าวก่ำหรือข้าวเหนียวดำและควายด่อนหรือควายเผือก
ห้ามแม่มานหรือผู้หญิงตั้งท้องกินเทา…เทาก็คือสาหร่ายน้ำจืดชนิดหนึ่ง
เด็กห้ามกินไข่เป็ด จะทำให้เป็นซาง ก็คือมีอาการตัวรุมๆ มีขี้ตา มีน้ำมูก
ห้ามคนแก่กินกล้วยส้มที่สุกหรืองอมจัด เพราะจะทำให้ท้องอืด
ห้ามกินหมากลิ้นฟ้าคู่กับดักแด้ไหม จะทำให้เป็นพิษ…ตายทันที
ห้ามกินเนื้อกระต่ายกับผักแพว เพราะจะทำให้เกิดพิษ…ตายได้
ลองมาดู “ข้อขะลำ” ในการสร้างสิ่งแวดล้อมรอบบ้าน ถ้าไม่ปฏิบัติตามข้อขะลำจะทำให้ไม่สบายได้…
เช่น ห้ามปลูกแคนาใกล้บ้าน เพราะมีละอองเกสรมาก อาจทำให้เกิดการแพ้ได้
ห้ามเข้าใกล้ดอกเครือเขากาดและดอกมันอีลุมปุ้มเป้า เพราะจะทำให้เป็นหวัด
เห็นมั้ยคะว่า….ข้อขะลำ แต่ละอย่าง ต้องมีเหตุผล!
ถ้าคิดให้ดีๆ …การดูแลสุขภาพตามภูมิปัญญาพื้นบ้านอีสานเป็นการดูแลสภาพจิตใจพร้อมๆ ไปกับการรักษาทางกาย
เพราะการที่ร่างกายมีจิตใจที่ดีทำให้ร่างกายฟื้นฟูตนเองได้ดีระดับหนึ่ง
เมื่อได้รับสมุนไพรเข้าไปเยียวยาในส่วนที่ผิดปกติก็สามารถทำให้การรักษามีความสมบูรณ์มากขึ้น
แต่ด้วยความที่การสืบทอด การถ่ายทอดเหล่านี้ขาดความต่อเนื่อง เรื่องการดูแลสุขภาพตามภูมิปัญญาอีสานจึงเหลืออยู่แบบขาดๆ หายๆ ไม่ครบสมบูรณ์
การสร้างและพัฒนาองค์ความรู้ทางด้านการแพทย์พื้นบ้านอีสานมีหลักฐานที่ชัดเจนว่าเป็นองค์ความรู้เฉพาะถิ่น ไม่ว่าจะเป็นสมุนไพร เช่น การใช้ยาหัวข้อหรือหัวค้อนกระแตเป็นสมุนไพรที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในภาคอีสาน แต่ไม่ปราฎในตำรายาของทางภาคกลาง
หรือ “น้ำกระสายยา” และวิธีปรุงยาตามภูมิปัญญาอีสานมีลักษณะจำเพาะที่แตกต่างไปจากภาคอื่นๆ
ซึ่งองค์ความรู้เหล่านี้ยังต้องการการพัฒนาอย่างจริงจังและต่อเนื่องต่อไป
ในโพสต์หน้า…แอดมินจะมาเล่าให้ฟังว่า…การแพทย์พื้นบ้านอีสานเป็นที่ยอมรับในชุมชนมากน้อยเพียงใด
#มูลนิธิสุขภาพไทย #ภูมิปัญญาพื้นบ้านอีสาน #ข้อขะลำการแพทย์พื้นบ้าน
#สุขภาพชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ #สสส.
