การปลูกป่าสมุนไพรไม่ว่าจะเป็นการปลูกป่า เพื่อการอนุรักษ์หรือปลูกป่าเพื่อเศรษฐกิจ สิ่งที่จะเป็นตัวชี้วัดถึงความสำเร็จ คือ การปลูกต้นไม้จากกล้าที่มีคุณภาพ ซึ่งก็ได้จากเมล็ดไม้ที่ดี และการดูแลอย่างดี ในการขยายพันธุ์ไม้พื้นเมืองที่นำเสนอในครั้งนี้ ได้รับความรู้จากหมอพื้นบ้านกลุ่มสมุนไพรบ้านเชียงเหียน จ.มหาสารคาม ซึ่งยังคงใช้วิธีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีดั้งเดิมคือการเพาะเมล็ดนั่นเอง
ชื่อท้องถิ่น กะโดนน้ำ
ชื่อสามัญ จิกนา
ชื่ออื่น ๆ กระโดนช้าง กระโดนน้ำ กระโดนสร้อย กระโดนทุ่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Barringtonia acutangula (L.) Gaertn.
ชื่อวงศ์ LECYTHIDACEAE
ลักษณะทั่วไป
ไม้พุ่มกึ่งไม้ต้นขนาดเล็ก ทรงต้นแผ่กว้าง สูง 8-17 เมตร ผลัดใบ แต่จะผลิใบใหม่อย่างรวดเร็ว ยอดอ่อนมีขนเล็กน้อย เปลือกสีน้ำตาลเข้ม แตกเป็นร่องตามยาวและหนา กิ่งก้านมักคดงอ ใบเป็นใบเดี่ยว ติดเรียงสลับเวียนอยู่ตอนปลายกิ่ง รูปไข่กลับ รูปหอกกลับหรือรูปรี โคนแหลม ปลายใบมนเป็นติ่งแหลมๆหรือเว้าเล็กน้อย ขอบใบหยักตื้นๆ ถี่ๆ ใบอ่อนสีแดงและมีขน ดอกเป็นดอกช่อที่ปลายกิ่ง ห้อยลง กลีบเลี้ยงส่วนโคนเชื่อมติดกันเป็นท่อสั้นๆ รูปสี่เหลี่ยม ปลายแยกเป็น 4 กลีบ ปลายกลีบมน รูปขอบขนานหรือรี สีชมพูหรือแดง เกสรตัวผู้มีจำนวนมาก กลีบดอกและเกสรตัวผู้หลุดร่วงง่าย ผลรูปสี่เหลี่ยมส่วนปลายตัดกลีบเลี้ยงยังคงติดอยู่ ผิวเป็นร่องตามยาว
อายุการเก็บเกี่ยว
เปลือก เมื่อกระโดนน้ำอายุประมาณ 5 – 8 ปี ขึ้นไปจึงนำเปลือกกระโดนน้ำมาทำยา
การใช้ประโยชน์
เปลือกรสร้อน แก้เบื่อเมา สมานแผล แก้ไข้ป่า
การขยายพันธุ์
ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และราก
ขั้นตอนการขยายพันธุ์
กระโดดน้ำมีผลรูปสี่เหลี่ยมส่วนปลายตัดผลขนาดเล็ก ขยายพันธุ์ได้ 2 วิธีคือการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด และวิธีตัดชาราก ส่วนมากจะขยายพันธุ์โดยวิธีเพาะเมล็ด เมื่อผลของกระโดนน้ำสุกหรือแก่เต็มที่ ผลจะมีสีนา้ตาลอมแดงแล้วจะแห้งในขณะที่ติดอยู่กับบนต้น เมื่อเก็บเมล็ดกระโดนน้ำมาแล้ว ให้ใช้ผ้าเศษห่อกับวัสดุเพาะและคลุกเคล้ากับเมล็ดกระโดนน้ำ รดน้ำให้ชุ่มปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 2- 3 วันเมล็ดก็จะเริ่มแตก ให้นำเมล็ดหยอดลงถุงเพาะชำ ฝังกลบลึกประมาณ 3 เซนติเมตร รดน้ำใหชุ่มวางไว้บริเวณที่ร่มรำไรอายุประมาณ 6 เดือนก็สามารถนำไปปลูกได้.
สงวนลิขสิทธิ์ ตาม พรบ. ลิขสิทธิ์ พ.ศ 2537
สงวนลิขสิทธิ์ในการจัดพิมพ์ ถ่ายสำเนา หรือคัดลอกข้อความ หรือรูปที่ปรากฏในส่วนใดส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดในเอกสารนี้ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากมูลนิธิสุขภาพไทย เป็นลายลักษณ์อักษร
