ขอบคุณภาพจาก เว็บไซต์สำนักงานเกษตรและสหกรณ์ จังหวัดสุรินทร์
https://www.opsmoac.go.th/surin-local_wisdom-preview-422891791857
มีคนบอกว่า…ปลูกต้นไม้นั้นดี สีเขียวของต้นไม้สดชื่น ซึ่งก็จริง! เวลาเราเครียด หรือไม่สบายใจ ได้ออกมาเดินดูต้นไม่รอบๆ บ้าน หรือเพียงแค่นั่งมองต้นไม้ ช่วยผ่อนคลายความเครียดได้เป็นอย่างดี
ภูมิปัญญาการปลูกต้นไม้รอบบ้านมีประโยชน์ถึง 4 ประการ คือ
ให้อาหารเลี้ยงชีวิตและเป็นยาใกล้ตัว เพื่อใช้เป็นสมุนไพรบำบัดโรคโดยตรง ใช้ในพิธีกรรมต่างๆ และ เป็นกิจกรรมเพื่อคลายความเครียดหรือเป็นแหล่งบำบัดจิต ช่วยชีวิตมีความสุขสบายใจ
ผักและต้นไม้ที่จะนำแนะครั้งนี้ ชื่ออาจจะไม่ค่อยคุ้นเคย เพราะเป็นชื่อเรียกของทางภาคอีสาน
ผักแป้นหรือกุยช่าย นิยมปลูกหน้าบ้าน นำมาทำส้มผัก นำมาดองกับน้ำซาวข้าว กินกุยช่ายมีสรรพคุณทางยาหลายอย่าง เช่น ต้นและใบ ใช้แก้โรคนิ่วโดยนำมาตำให้ละเอียดผสมกับเหล้าและสารส้มเล็กน้อยกรองเอาน้ำดื่มครั้งละ 1 ถ้วยชา เป็นยาแก้หวัด บำรุงกระดูก ทาท้องเด็ก แก้ท้องอืด และแก้ลมพิษ สตรีหลังคลอด
หากกินแกงเลียงใบกุยช่ายจะช่วยเพิ่มน้ำนมรักษาโรคหูน้ำหนวก โดยใช้น้ำที่คั้นได้จากใบสดทาในรูหู หากถูกตีฟกช้ำเอากุยช่ายสดตำให้แหลกพอกบริเวณที่เป็นจะสามารถแก้อาการฟกช้ำ ห้อเลือดและแก้ปวดได้
เวลาที่เป็นแผลมีหนองเรื้อรัง ใช้ใบสดๆ ล้างให้สะอาดพอกที่แผลหรืออาจผสมดินสอพองในอัตราส่วนใบกุยช่าย 3 ส่วน ดินสอพอง 1 ส่วนบดให้ละเอียดจนเหลวข้นแล้วทาบริเวณที่เป็นวันละ 2 ครั้ง ในกรณีที่บวมฟกช้ำเนื่องจากถูกกระแทก
หมากหูดหอม นิยมปลูกไว้หน้าบ้าน ส่วนใหญ่นำน้ำจากผลผสมกับน้ำซาวข้าวใช้สระผม ทำให้ผมนิ่มสลวย ดำสนิท แม้เมื่ออายุมากขึ้นผมยังดำเหมือนเดิม
ว่านลิ้นเสือ นิยมปลูกไว้เป็นรั้วหน้าบ้าน ใช้เป็นตัวป้องกันผีกองกอยเข้าบ้าน คนอีสานเชื่อว่าผีกองกอยคือ สัตว์ประเภทต่างๆ เช่น หนู งู
เนียมหูเสือ นำใบมาคั้นหยอดหู แก้ปวดหู แก้ฝีในหู แก้หูน้ำหนวก แก้หวัดคัดจมูก ขยี้ทาแก้แมลงป่องต่อย, ตะขาบกัดและ แก้ปวดหัว ขยี้ใบปิดห้ามเลือดจากแผลสด หรือขยี้ทาท้องเด็กแก้ท้องอืด
พิลาหรือทับทิมนิยมปลูกไว้หน้าบ้าน ใช้เป็นทั้งยาและในพิธีกรรมเมื่อมีบุคคลในบ้านไปร่วมงานศพ สมาชิกในบ้านจะต้องเตรียมน้ำสะอาดใส่ขันและเด็ดยอดพิลาใส่ขันไว้ 3 ยอด เพื่อให้สมาชิกของบ้านที่ไปร่วมงานศพได้ใช้ล้างหน้าก่อนเข้าบ้าน ผลของพิลากินได้เป็นผลไม้ เปลือกผลและรากใช้เป็นยาฝนแก้ท้องร่วงเนื่องจากการติดเชื้อ
ซึ่งความเชื่อของชาวจีนถือว่าต้นทับทิมเป็นไม้มงคล ผลทับทิมมีเมล็ดมาก ชาวจีนจึงยกให้ทับทิมเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ ความมีลูกหลานมากมาย จึงนิยมให้ผลทับทิมเป็นของขวัญแก่บ่าวสาวในพิธีแต่งงานเพื่อให้มีลูกหลานมากๆ ในพิธีแต่งงานก็นิยมปักยอดทับทิมไว้ที่ผมเจ้าสาว และปักยอดทับทิมไว้ที่สิ่งของเซ่นไหว้เจ้า ชาวจีนยังเชื่อว่า ใบหรือกิ่งทับทิมมีอำนาจไล่ภูตผีปีศาจได้ จึงนิยมปลูกทับทิมไว้ในบริเวณบ้าน และใช้ใบทับทิมแช่น้ำล้างหน้า ล้างมือ หลังกลับจากงานศพ เพื่อมิให้ปีศาจติดตามมา
เวลาเรากลับจากงานศพ เราก็เข้าบ้านเลย อย่างมากก็ล้างมือล้างเท้า แต่ไม่เคยรู้ว่า ต้องเอาน้ำแช่ยอดทับทิมล้างหน้า
ส่วนชาวญี่ปุ่นเชื่อว่าผลทับทิมเป็นเสมือนเจ้าแม่ที่คอยปกป้องรักษาเด็กๆ ให้ปลอดภัย และเชื่อว่าเมื่อเด็กๆ ได้กินผลทับทิมแล้วจะปลอดภัยจากภูตผีปีศาจทั้งปวง ดังนั้นผลไม้ชนิดนี้จึงเป็นที่นิยมในญี่ปุ่นด้วยเช่นกัน
เห็นมั้ยว่า เรื่องภูมิปัญญาปลูกต้นไม้ของคนโบราณ รวมไปถึงปลูกต้นไม้กับความเชื่อ ไม่ได้มีเฉพาะบ้านเรา แต่ในต่างประเทศก็มีความเชื่อไม่ต่างจากบ้านเรา
หากมีบริเวณบ้าน อยากให้ปลูกต้นไม้ ทั้งไม้ยืนต้น และไม้ดอก รับรองว่า ช่วยดูแลรักษา เยียวยาใจได้
#มูลนิธิสุขภาพไทย #ผักพื้นบ้าน #รั้วกินได้ #สมุนไพรไทย #ภูมิปัญญาคนอีสาน
